Op 23 april 2024 ben ik tegen een publicatie aangelopen over zeer oude Van Leeuwens, via ‘mijn’ genealogische vereniging “Ons Voorgeslacht”. Daaruit blijkt dat een onderzoeker heeft vastgesteld dat in zijn reeks Van Leeuwens, de oudst vermelde een zekere Willem van Leeuwen is. Deze zou geboren zijn omstreeks 1250 in (de buurt van ) Alphen aan den Rijn, en overleden zijn in 1323. Hij was getrouwd met ene Helena Stephan. Hij put deze kennis uit twee oudere bronnen: de Stamboom Vennik (met meer dan 100.000 namen!!) en uit een boek met slechts 25 bladzijden, gemaakt dor twee heren Van Leeuwen en geheten: “Het Geslacht Van Leeuwen en zijne leengoederen in het oude Rijnland.” aangezien in de stamboom Vennik geen bronvermeldingen staan, zouden die dan moeten staan in het genoemde boekje van 25 bladzijden. Dat is in enkele bibliotheken te vinden. Daar moet ik dan eens naar op zoek.
Op 16 december 2017 ben ik onverwacht gestuit op enkele stokoude Van Leeuwens. Ik heb al tijden een donkerbruin vermoeden dat de familienaam ‘van Leeuwen’ gruwelijk oud moet zijn, wellicht wel terugvoerend naar de Romeinse tijd of zelfs nog ouder. Hoewel de registratie van dopen en huwelijken zowel bij katholieken als protestanten al in de 16e eeuw werden voorgeschreven, hebben alle of vrijwel alle geloofsgemeenschappen die registratie schier eindeloos opgeschoven, soms wel honderd jaar. Vaak begint die registratie pas in de loop van de zeventiende eeuw. Voor oudere gegevens ben je dan afhankelijk van andere bronnen en dan moet het natuurlijk wel om personen gaan die iets in de gemeenschap hebben voorgesteld. Bijvoorbeeld omdat ze tienden of andere heffingen moesten betalen, zich moesten melden voor de krijgsmacht, of bijvoorbeeld in weeshuizen opgroeiden, iets te vererven hadden of aan onroerende goederen iets te kopen of te verkopen hadden. Wie alleen maar een geruisloos leven leidde – al was het nog zo eerzaam – werd nergens geregistreerd. Van de Van Leeuwens die we via doop- en huwelijksregistraties terug in de tijd zijn gaan volgen, stopt het spoor (voorlopig dan toch) in de tweede helft van de 17e eeuw. Ik vond vanmorgen echter een stukje over leenrechten, in het bijzonder visrechten in de IJssel bij Capelle aan den IJssel en daar komt vanmorgen ook plots een Van Leeuwen in voor. Vanaf 1536. Blijkbaar komen in die visrechten geen Van Leeuwens voor tot in 1536 en plots in dat jaar wel, doordat ene Dirck Fransz van Leeuwen die rechten op 18 september 1536 overnam van een zekere Huych Quekel Jacobsz. Vervolgens gingen die visrechten over naar de nazaten van Dirck Fransz. Zijn zoon, Frans Dircksz van Leeuwen neemt in 1552, na het overlijden van zijn vader over, ‘behoudens de lijftocht van zijn stiefmoeder jonkvrouwe Anne Joest Ruychroexdochter’. Hulde door Jan Fopen, procureur voor het Hof van Utrecht. Wat dat ook mogen betekenen. Dat is natuurlijk ook het probleem van die oude teksten. Zelfs als ze netjes zijn getranscribeerd (in drukletters omgezet), zoals in onderstaande tekst, dan nog is het een hele toer om te begrijpen wat er nu staat. Zie het onderstaande.
De helft van de visserij van de IJssel,gemeen met heer Philips van Polanen, stroom- opwaarts vanaf Scalcwijkersluis en de Oude Goude stroomafwaarts tot het einde van de IJsel voor ver Ermgaerde wilgen aan de erre zijde en tot Stormsmolen toe aan de andere zijde, stroomopwaarts gaande aan dezelfde zijde tot Boelnessersloot en aan de overzijde tot aan Stickers toe.
Een vierde deel van de visserij gemeen met heer Philips van Polanen, strekkende vanaf Boelnessersloot opwaarts tot boven de hofstad van Tobbe Hugenz. en dwars- waarts over aan Crympenoert.
..-.-13..: Alaird Crudemansz., vermeld op 25-1-1317 (L.H. 6, fol. 2).
..-.-13..: Roeloff Alaert Crumansz., vermeld in 1395 (1, ongefolieerd).
16-3-1440: Reymborch Jansdochter, nicht van- en hulde door Gijsbert Roelofsz., zoals hun voor- ouders het leen hielden (1, fol. 12).
2-1-1447: Reymborch Jan Dircszoonsdochter, gehuwd met Dirck Petersz. (1, fol. 27v). 5-8-1461: Reymborch Jan Dircszoonsdochter, gehuwd met Dirck Petersz., met ledige hand (1, fol. 56v).
11-5-1481: Reymborch Jan Dircszoonsdochter, gehuwd met Jan Symonsz. (1, fol. 95). 10-8-1489: Jan Dirck Peterszoonsz. bij dode van zijn moeder Reymborch Jan Dircszoonsdochter en draagt het leen over aan Peter Schairt (1, fol. 95).
4-6-1515: Peter Schaert Christiaensz. tocht zijn vrouw jonkvrouwe Aechte van Zwyeten Dircx- dochter (1, fol. 175v).
15-10-1517: Jacob Quekell bij dode van zijn oom Peter Schaert (1, fol. 183).
13-10-1528: Huych Quekell bij dode van zijn vader Jacob Quekel en draagt het leen over aan zijn zuster jonkvrouwe Belie Jacobsdochter Quekel, hulde door haar broer Jacob Quekel (1, fol. 211).
12-12-1531: Huych Quekell Jacobsz., gehuwd met Alijt Schelmel Jacobsdochter, bij dode van zijn zuster jonkvrouwe Belie Quekell (1, fol. 222).
18-9-1536: Dirck van Leeuwen Fransz. na overdracht door Huych Quekel Jacobsz., gehuwd met Alijt Schiltman Jacobsdochter (1, fol. 241v).
22-6-1552: Frans van Leuwen Dirckz. bij dode van zijn vader Dirck van Leeuwen, behoudens de lijftocht van zijn stiefmoeder jonkvrouwe Anne Joest Ruychroexdochter, hulde door Jan Fopen, procureur voor het Hof van Utrecht (1, fol. 308v).
13-10-1563: Frans van Leeuwen Dircksz. doet zelf hulde (2, fol. 17v).
2
5-4-1585: Margaretha van Leeuwen, gehuwd met Willem van Sonnenberghe, bij dode van haar broer Frans van Leeuwen (2, fol. 166).
9-6-1585: Joest van Leeuwen bij dode van zijn broer Frans van Leeuwen (2, fol. 167). 5-8-1597: Dirck van Leeuwen Fransz. bij dode van zijn vader Frans van Leuwen (2, fol. 281). 20-6-1615: Peter Petersz. na overdracht door Joost van Leuwen de Gouda (3, fol. 134). 29-5-1635: Frans van Leuwen bij dode van zijn vader Dirck van Leuwen (3, fol. 356).
Een vaag plan van mij was altijd al en dat komt nu weer tevoorschijn, om ook eens wat meer te gaan zoeken naar die echt oude ‘van Leeuwens’. Dat die familienaam erg oud moet zijn concludeer ik aan de naam zelf. Die is immers oud-Saksisch of Oudgermaans voor Grafheuvel. Dat in onze streken een grafheuvel een of andere vervoeging van ‘Leeuwen’ werd genoemd, moet dus al stammen van voor de invoering van het Nederlands, toen die heel oude talen nog werden gebruikt. Het oudste geschreven Nederlands zou zijn van Hendrik van Veldeke (* ca. 1150 – + na 1184). De familienaam Van Leeuwen moet dus toen al bestaan hebben en was mogelijk dus nog een stuk ouder.
Zijn de van Leeuwens (ook) Joden?
Bij mijn voorouders in de kolom ‘van Leeuwen’ komen diverse Abrahams, Izaaks en Sarahs voor. Mij is dus al vele keren de vraag gesteld of ik soms ook Joodse voorouders heb. ‘Niet bij mijn weten’, zei ik dan. Het DNA-onderzoek dat ik liet doen gaf dan uitsluitsel: ik heb geen Joodse voorouders. Niet dat het me wat had uitgemaakt, maar ik hoef dan niet tussen Joodse mensen naar mijn voorouders te zoeken.
Vanmorgen kwam ik dan een link tegen naar recent geopende archieven van Bad Arolsen, waar ontzettend veel slachtoffers van de Nazis uit WO II zijn geregistreerd. Het bleek om de deelverzameling te gaan die door de Joodse Raad te Amsterdam 1941 – 1943 is bijgehouden. Het bestand bleek ook doorzoekbaar. Puur uit nieuwsgierigheid toetste ik dus ook even de naam ‘van Leeuwen’ in. Wie weet. Maar tot mijn stomme verbazing leverde dat 552 van Leeuwens op, blijkbaar allemaal Joden. Wat veel!!! En inderdaad ook veel Abrahams, Izaaks en Sarahs van Leeuwen. De enige verklaring is nog dat er blijkbaar tenminste twee families Van Leeuwen zijn, die onderling niet aan elkaar verwant zijn, al ga je nog zo ver terug.
De Heren van Leeuwen.
In mijn zoektocht naar kapitein van Leeuwen, van Bourtange, stuitte ik op de volgende persoon:
Boetzelaer, Assuerus van den, heer van Leeuwen (Leewen, Lewen) († 1676); kolonel der infanterie in het Staatse leger, gouverneur van Gennep: IV 199
Hij is dus blijkbaar overleden in 1676 als kolonel in het Staatse leger.
Dan kan hij 1672 wellicht nog kapitein zijn geweest. Maar in overzichten van dit rampjaar, staat hij te boek als gelegerd in Gelderland, terwijl Gennep tegenwoordig in Limburg ligt. Ik denk niet dat deze Assuerus de gezochte kapitein van Leeuwen was.
Maar het verrassendste van dit zoektochtje is wel dat er blijkbaar ook heren van Leeuwen zijn geweest. B
Zijn er dan nog meer heren Van Leeuwen, behalve ikzelf? Nee, ik bedoel natuurlijk, dat ‘ heer’ toch een soort adelijke titel is waarbij de drager toch een soort ‘baas’ was van een plaats of gebied. Zo was ik onze naam nog niet tegengekomen. In elk geval bestonden de Heren van Leeuwen al in 1402 en ook nog in 1676.
Uit : MijnGelderland. Het kasteel van de familie Van Leeuwen wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde uit 1402. Maar ze wonen al veel langer in Leeuwen. De oudst bekende telg uit het geslacht is Wolter van Leeuwen. Een oorkonde uit 1271 noemt hem zowel heer als ridder. Het dorp Leeuwen wordt het eerst genoemd in een document uit 1226. Bodemonderzoekers vinden in 2010 Römertufsteen op de natuurlijke hoogte waar het versterkte huis moet hebben gestaan. Daardoor kunnen we het kasteel tussen de tiende en twaalfde eeuw dateren: Nederlanders maken dan nog geen baksteen. Uit de Eifel aangevoerde Römertufsteen is hier dan de meest toegepaste bouwsteen. De geschiedenis van de familie Van Leeuwen gaat dus in ieder geval terug tot de dertiende eeuw. Mogelijk zelfs tot de Karolingische periode.
Dinsdag 6 december 2022 een interessant artikel in een Limburgse krant gelezen over een zekere Dionysius (ook Denys of Dennis) van Leeuwen, geboren in 1402 of 1403 in Rijkel (België) en overleden te Roermond op 12 maart 1471. Zijn gebeente of in elk geval zijn schedel zijn al die tijd bewaard gebleven in een kist in een Roermondse kapel. Die schedel wordt nu onderzocht, onder andere met DNA-technieken, op de vraag of hij echt wel van Dennis van Leeuwen was. Zo las ik. Geen enkele krant of ander medium legt uit hoe ze dat denken te doen. Als monnik was hij niet getrouwd en hij had (dus ook) geen kinderen. Ik las wel iets meer over het gezin waarin hij opgroeide, met tenminste een broer en een zus, maar met te weinig gegevens om ze op het internet te gaan achterhalen. Zelfs al zou je wel weten wie precies zijn broer en zus waren, dan lijkt het me zo goed als uitgesloten dat je met behulp van het huidige DNA van hun nazaten kunt vaststellen of ze familie van Dennis zijn. Er zitten drie a vier generaties in een eeuw, dus het moet dan gaan dan om 20 tot 25 generaties. Dan is het DNA zo verwaterd, dat Dennis van iedereen een familielid kan zijn. Wel kun je wellicht vaststellen hoe oud de schedel is, en uit welke streek hij afkomstig is of kan zijn. Eventueel zijn dieet. Maar met DNA vaststellen of de schedel van een concreet persoon uit die tijd is, lijkt me onmogelijk. Wel is het zonder twijfel een interessant persoon geweest. Hij groeide op in Rijkel (België) pal ten westen van Maastricht, en ging eerst voor studie naar Zwolle. Logisch, want dat zou ik ook alle Maastrichtenaren nu nog willen aanraden. Hij werd Kartuizer monnik. Daarna studeerde hij o.a. in Keulen en kwam uiteindelijk terecht in Roermond, waar hij uiteindelijk ook overleed. Hij zou bij de tien meest beroemde Limburgers aller tijden horen. Hij heeft meer dan 100 boeken geschreven, waarvan er tussen 1896 en 1913 44 boekdelen verschenen zijn, meer dan 400 jaar na zijn dood. Hij bestreed dat de paus, in een tijd ver vóór de reformatie, het hoogste gezag van de kerk was. Dat was volgens hem het Concilie. Mogelijk was deze visie er mede de oorzaak van dat hij nooit heilig is verklaard. Dat kwam ook door het motto van de Kartuizers, dat ze wel de goede dingen deden, maar niet heilig wilden worden (verklaard). Hij was tegen kerkelijke feesten, omdat die vaak ontaardden in dronkenschap en danspartijen. Nu heb ik niet zoveel tegen dronkenschap en mits met mate en zonder agressie, maar voor danspartijen krijg je mij toch ook niet. Lang gold het motto, dat wie Dionysius niet heeft gelezen, helemaal niets heeft gelezen. Delen van zijn werk kon ik alleen maar terugvinden in Maastricht en niet in België of Roermond. Wel zou uitgeverij Waanders uit Zwolle iets over hem hebben uitgegeven, maar ik kon dat op hun website niet terugvinden. Het kan enige maanden duren, voordat het onderzoek klaar is en kan worden gepubliceerd.